دکترای مدیریت بازرگانی بین الملل و مدیرعامل شرکت خدمات دریایی مهفا مارین: جام جهانی فوتبال اگرچه یک رویداد بزرگ ورزشی قلمداد می شود اما در حقیقت، همواره این جنبه اقتصادی جام جهانی بوده است که کشورهای جهان را برای برگزاری چنین مراسم پرهزینه ای ترغیب می کند.
دکتر مهرشاد کوهستانی (مدیرعامل شرکت خدمات دریایی مهفا مارین) در یادداشتی برای مارین نیوز نوشت: جام جهانی فوتبال اگرچه یک رویداد بزرگ در ظاهر یک فستیوال ورزشی قلمداد می‌شود اما در حقیقت، همواره این جنبه اقتصادی جام جهانی بوده است که کشورهای جهان را برای برگزاری چنین مراسم پرهزینه‌ای ترغیب می‌کند. فرصت‌های بی‌نظیر اقتصادی نهفته در چنین رویدادی می‌تواند به رشد و توسعه اقتصادی کشورها در کوتاه‌مدت کمک و هزینه‌های پرداختی را نیز جبران کند. فرصت‌های اقتصادی برگزاری جام جهانی فوتبال تنها به درآمدها محدود نمی‌شود. در حقیقت به دلیل ضرورت آماده‌سازی زیرساخت‌ها، ورزشگاه‌ها، مراکز خدماتی و رفاهی و غیره بر اساس استانداردهای بین‌المللی و تحت نظارت فیفا، کشورهای برگزار کننده به سرعت از نوعی توسعه زیرساختی و خدماتی برخوردار می‌شوند که می‌تواند سال‌ها، مورد استفاده شهروندان و گردشگران قرار گیرد.
کشور قطر محدودیت تولید و نیروی انسانی دارد و به دلیل چالش با کشورهای اطراف به سمت تامین اقلام غذایی از محدوده خارج از کشورهای عربی اطراف پیش می‌رود که این موضوع، فرصت مناسبی برای ایران به وجود آورده تا اقلام مصرفی مورد نیاز این کشور را تامین و زمینه مشارکت و سرمایه‌گذاری مشترک را فراهم آورد.
بدون شک نیازهای کشور قطر در ایام برگزاری جام جهانی فوتبال افزایش پیدا می کند و آسان ترین، ارزان ترین و ایمن ترین روش پشتیبانی از قطر و مهمانان آن به حمل و نقل دریایی خواهد بود. از سوی دیگر برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال فرصت ناب دیگری را برای کشورمان در زمینه تامین اقلام مصرفی مورد نیاز کشور قطر و افزایش همکاری در زمینه گردشگری فراهم می‌کند.
در این میان، همسایگی ایران با قطر و وسعت کوچک این کشور، فرصت‌های اقتصادی متفاوتی را برای ایران در خود نهفته دارد که توجه به زوایا و تنوع آن می‌تواند سود خالصی را از این فستیوال برای ایران کسب کند.
پس از آنکه قطر به‌عنوان میزبان جام جهانی 2022 انتخاب شد، وسعت کوچک این کشور، شایعه‌ای را بر سر زبان‌ها انداخت مبنی بر اینکه ایران می‌تواند با استفاده از فرصت جزایر خود در آب‌های خلیج فارس در این میزبانی با قطر مشارکت کند و برخی بازی‌ها در ایران برگزار شوند. طبق قانون فیفا وقتی کشوری به‌عنوان میزبان جام جهانی انتخاب می‌شود، دیگر امکان تغییر آن به این صورت که به طور مشترک با کشور دیگری، میزبانی را به عهده بگیرند، وجود ندارد. اما این شایعه تلنگری جدی برای اقتصاد ایران بود که اگر چه نمی‌تواند در برگزاری مشارکت کند اما می‌تواند در بهره‌برداری از بازار پررونق این رویداد شریک باشد. جزیره کیش به‌عنوان سمبل توریسم ایران در آب‌های خلیج فارس بهترین گزینه برای مشارکت گردشگری در روزهای جام جهانی‌ست.
جام جهانی 2022 در قطر برگزار می شود که همسایه جنوبی ایران در ساحل خلیج فارس است و با توجه به وسعت کم و محدودیت ظرفیت گردشگری به تنهایی جاذبه ی کافی برای همه مسافران جام جهانی را نخواهد داشت و با توجه به فاصله کم به جمهوری اسلامی ایران، با مسئولان ایران وارد مذاکره شده اند که از ظرفیت های ایران در این رقابت ها استفاده کنند باتوجه به کمبود مکان های تفریحی و جاذبه های متنوع در قطر، قطعأ تماشاگران جام جهانی ترجیح می‌دهند مدتی از اقامت دوهفته ای خود را از قطر به کشورهای اطراف اختصاص دهند.
آخرین نمونه موفقیت‌آمیز برگزاری جام جهانی فوتبال، مورد کشور روسیه است که گفته می‌شود پرهزینه‌ترین دوره در تاریخ جام جهانی نیز بوده است. این کشور توانست در طول مدت برگزاری بازی‌ها معادل یک درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور، درآمد کسب کند. بنا بر اعلام کمیته برگزاری رقابت‌های جام جهانی 2018، این مسابقات حدود 5/13میلیارد دلار به تولید ناخالص داخلی کشور کمک کرده است.
با توجه به سازگاری سیاسی کشور قطر و ایران، هنوز ما نتوانستیم در بین شرکای تجاری برتر این کشور قرار بگیریم و حجم صادراتی ما هر ساله در حدود ۱۰۰ الی ۳۰۰ میلیون دلار متغیر می‌باشد که این آمار حاکی از آن است، توسعه تجارت دو جانبه و چندجانبه باید در دستورکار و برنامه‌ریزی مجدد ما تعریف شود که بخش خصوصی فعال نیز در این زمینه نقش تعیین‌کننده دارد.
به جرأت می‌توان گفت برنامه ریزی متولیان امر برای جذب گردشگر ضعیف بوده تا اینکه امروز استان بوشهر با وجود داشتن ظرفیت‌های مناسب و نزدیک بودن به کشور قطر، صرفاً با نداشتن زیرساخت و برنامه مناسب نمی‌تواند سهمی در جذب گردشگران جام جهانی قطر داشته باشد، یک فرصت سوزی بزرگ است که شاید هیچ وقت این فرصت فراهم نشود و مدت‌ها حسرت آن باقی بماند.
شهرهای زیبای ساحلی جنوب ایران نیز می‌توانند اهداف خوبی برای گردشگری در دوران جام جهانی و جلب نظر گردشگران خارجی برای جذب توریست در آینده باشد. گفته می‌شود در حال حاضر صدور روادید قطر برای ایرانی‌ها به صورت فرودگاهی صورت می‌گیرد و ایجاد کانالی همانند این بر اساس قوانین کشور می‌تواند به اقتصاد ایران در زمان جام جهانی کمک شایانی کند.
۲۵۰ کیلومتر از ۷۲۷ کیلومتر مرز دریایی جمهوری اسلامی در بوشهر با کشور قطر است . فاصله این استان با کشور قطر از طریق دریا ۱۲۵ تا ۲۵۰ کیلومتر است که کمترین مسیر دریایی از ایران تا کشور میزبان جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ است. فاصله بین بوشهر و قطر ١٠٠ مایل است و جزو نزدیک‌ترین بنادر کشورهای همسایه به کشورمان محسوب می‌شود و ساعت و زمان تردد بین این بنادر به سرعت کشتی بستگی دارد اما اگر تردد با کشتی‌های تند رو انجام شود فاصله زمانی بین دو بندر به حدود ۴ تا ۵ ساعت می‌رسد.
بندر دیر بوشهر ظرفیت بسیاری خوبی است که در راستای صادرات کالا از ایران به قطر با حداکثر سرعت و حداقل هزینه مورد استفاده قرار می گیرد، هرچند زیرساخت‌های مناسبی از سوی سازمان بنادر و دریانوردی ایجاد شده است اما نیازمند تجهیزات بیشتر از سوی این سازمان هستیم تا شاهد ارائه هرچه بهتر خدمات باشیم. یکی از موارد تسهیل تردد هواداران فوتبال ایرانی، گرفتن مجوز کاپوتاژ خودرو است تا بتوانند با خودروهای شخصی تردد کنند.
اما پذیرش مسافران خارجی در ماه‌های آینده قطعا به سهولت و خالی از چالش نخواهد بود هرچند تصمیم بر آن شده که ویزای رایگان صادر شود، اما چند نکته باید مورد توجه قرار گیرد. از یک سو باید دید آیا زیرساخت‌های لازم برای صدور تعداد زیادی ویزا در بازه زمانی محدود وجود دارد؟ آیا کنسولگری‌های ما آمادگی لازم برای انجام این کار آن هم در بازه زمانی برگزاری بازی‌های جام جهانی را دارند و می‌توانند زمانی که وعده صدور ویزای رایگان داده شده، این مهم را در آن بازه زمانی بدون بروز مشکل انجام دهند؟
همچنین علاوه بر تبلیغات مجازی برای جاذبه‌های گردشگری ایران، باید تدابیر فرهنگی برای سفر جمعیت زیادی از جوانان کشورهای دیگر با فرهنگ‌های متفاوت فراهم شود. این رویداد ورزشی می‌تواند زمینه‌ی آشنایی مردم ملت‌های مختلف با شرایط واقعی کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس خصوصا ایران را فراهم کند. پیش‌بینی می‌شود در صورت صعود ایران به جام جهانی 2022 حدود 700 هزار ایرانی در آن ایام به قطر سفر کنند.
به خاطر راحتی تیم‌های حاضر در جام جهانی ۲۰۲۲ هر روز چهار بازی در مرحله گروهی برگزار می‌شود. ۱۲ روز بازی‌های مرحله گروهی طول می‌کشد تا هواداران بتوانند از حضور در تمام بازی‌ها لذت ببرند. تماشاگران در ایامی که تیم ملی آن‌ها بازی ندارد و تا مسابقه بعدی در استراحت بسر می‌برد، می‌توانند از یکی از راه‌های سفر هوایی و خط دریایی به جمهوری اسلامی ایران مسافرت و از شهرهای مرزی و حتی از پایتخت ایران بازدید کنند و این فرصت طلایی برای صنعت توریسم ایران است تا بتواند از مواهب جام جهانی ۲۰۲۲قطر بهره برداری کند.
فاصله پروازی کشور قطر تا شهر بوشهر کمتر از یک ساعت و نیم است. برای مثال توریستی که از برزیل می‌آید اگر تیم ملی کشورش امروز یکشنبه بازی داشته باشد بازی بعدی تیم برزیل روز چهارشنبه است یعنی روزهای دوشنبه سه شنبه این توریست طرفدار فوتبال در کشور قطر با آن مساحت کوچک هر چقدر هم که کشور میزبان جام جهانی امکانات داشته باشد حوصله‌اش سر خواهد رفت. این توریست کشور همسایه میزبان جام جهانی را برای سفر انتخاب می‌کند؛ دور از انتظار نیست که این انتخاب اصفهان، مشهد و شیراز و سایر استانهای ایران جزو مقاصد گردشگران باشد.
لازم به ذکر است سال گذشته ۱۶۷ میلیون دلار صادرات به کشور قطر داشتیم که این در حالی است که سال ۹۸ نیز بیش از ۲۳۴ میلیون دلار محصولات ایرانی به قطر صادر شد و سال ۹۷ نیز این رقم ۲۲۵ میلیون دلار بود .میزان صادرات ایران به قطر در سال‌های ۹۶ و ۹۵ نیز به ترتیب ۲۷۰ میلیون دلار و ۱۰۳ میلیون دلار ثبت شد.