امــروزه نقش و تأثیر صنعت حمل و نقل و كشتیرانی در اقتصاد كشــورها از اهمیت بســزایی برخــورداراست ، چــرا كه بیــش از 90 درصد حجم تجــارت جهانی از طریق دریــا جا به جا می شــود و به همین دلیل نقش دریا در زنجیره تأمین کالا، نقشی محوری و انكارناپذیر اســت.
دریانوردان، نقش مهمی در تجارت جهانی ایفا می کنند بطوریکه امرار معاش میلیــون ها نفر در جهان همگی به کشــتی ها و صنعت کشــتیرانی و تالش دریانوردان بستگی دارد. دریانوردان زحمتکش مدتها بــه دور از خانواده در فکر انتقال کاالها و مایحتاج مورد نیاز مردم در سراســر جهان هســتند و در این راه با ســختی های فراوانی دســت به گریبانند.
در این راســتا با مهرشاد کوهستانی، کارشناس ارشد بازرگانی دریایی، مدرس و مشــاور دانشــگاه فنی و حرفه ای گفتگویی انجام داده ایم.
این کارشناس ارشد بازرگانی دریایی با بیان اینکه حرفه دریانوردی و كشــتیرانی پل ارتباطی بنادر دنیا بوده و لذا جامعه دریانوردی چه در جمهوری اســامی ایران و چه در ســایر كشورها به عنوان نیروی انسانی و موتور محرك كشتیرانی و دریانوردی محسوب می شود و از جایگاه ویژه ای برخوردار اســت، اظهار داشت: آنچه كه مهم به نظر می رســد فعالیت شــبانه روزی دریانوردان است كه دور از چشــم اجتماع بــوده و فعالان امر دریانوردی علیرغم تحمل مشــقات و سختی های این حرفه، مظلوم واقع شده و تالش آنان ناشناخته باقی می ماند.
به هر حال خصوصیات زیــادی در یک دریانورد وجــود دارد که او را از دیگــران متمایز و وجود آنها را برای اقتصاد جهان حتمی و ضروری می کند. خصوصیاتی که دیگران می توانند از یک دریانورد بیاموزند.
کوهســتانی تاکید کرد: فرامــوش نكنیم كه میهن اســامی مان از توانمندی های شایانی در بخش های دریایی برخوردار است و اندک توجهی به این توانمندی ها در پیوند با جمعیت جوان كشور كه جویای نام و مشتاق كار است منجر به بروز و ظهور رشد اقتصادی خواهد شد كه موارد مشابه آن را می توان در ابعاد بسیار كوچك تر در ســایر نقاط جهان از نظر طول و عرض جغرافیایی مشــاهده كرد.
وی افزود:خوشبختانه در ســال های اخیر نگرش های موجود در جامعه ایران نیز نسبت به مقوله دریا تغییر كرده است به گونه ای كه تمامی صاحب نظران و تصمیم گیران كشور به استفاده بهینه از مزیت های دریایــی تأکید می نمایند.
این مدرس دانشگاه فنی و حرفه ای با بیان اینکه دریانورد سرباز و مدافع خط مقدم اقتصاد کشور اســت، اما چرا گمنام هستند و به آن گونه ای که به مشــاغل دیگر نگاه ویژه شده است این قشر مظلوم واقع شــده اند، گفت: ما در مورد معرفی حرفه های دریایی به جامعه بسیار کوتاه آمده ایم.
کتاب های درســی ما به کنار، که از حرفه های دریایی چیزی به دانش آموزان مان نمی آموزند، بلکه حتــی از خود دریا هم دور مانده ایم.
اگر روزنامه های سال گذشته و حتی آرشیو صدا وسیما را مرور کنید، خواهید دید که مطالب و برنامه های کوتاهی از دریانوردان در آن ها منعکس شده است. مردم ما هنوز با این صنعت آشنا نیســتند تا اسمی از کشتی می آید ناخودآگاه یاد فیلم تایتانیک یا کشتی آنجلیکا می افتند و وحشتی که منشأ آن عدم آگاهی کافی اســت که به خودی خود حجم تفریحات و گردشــگری دریایی را نیز کاهش داده است.
کوهســتانی تاکید کرد: متاسفانه برای ایجاد فرهنگ دریایی در کشور مانند سایر کشورهای پیشرفته جهان هزینه نمی شود در حالیکه در کشــورهایی مانند انگلیس، هلند، فرانسه، آلمان و آمریکا تسهیالت ویژه ای در اختیار دریانوردان قرار می دهند.
در گذشــته اکثر نیروهای شاغل بر روی کشتی ها خارجی بودند و ســازمان بنادر و دریانوردی به عنوان مرجع دریایی کشور و مسئول اجرای مقررات بین المللی و مسائل مربوط به دریائیان نباید اجازه دهد تعداد دریانوردان ایرانی کاهش پیدا کند. پیشنهاد ایجاد مزیت نسبی دریانوردی، معافیت مالیاتی برای مشــاغل دریانوردی و پیشــنهاد طرح ســربازی دریایی است که بر مبنای این طــرح جوانان علاقه مند به حرفه های دریانوردی و دارای روحیه ماجراجویی را می توان جذب کرد تا بر اساس آن بتوانند هم خدمت سربازی شان را به اتمام برسانند و هم اینكه جذب بازار كار دریانوردی شوند.
این کارشــناس ارشد بازرگانی دریایی، گفت: دریانوردان ماجراجویانى هســتند که در عین این که از هر گردشــگری بیشتر مسافرت می كنند و کشــورهای مختلف دنیا را می بینند، ولى در همان حال با پذیرفتن این شغل، انزوای اجتماعى را می پذیرند.
کامل روشن است که با تمام اهمیتی که دریانوردان در سرنوشــت جهان دارند، آنان را از منزلتی در خور، در حد مســئولیت هایی که بردوششان گذاشته ایم، برخوردار نکرده ایم و مشاغل دریایی همچنان مهجور مانده است و به همین دلیل هم سهمی که از تجارت پرسود جهانی و تبادل کالا میان پنج قاره جهان به دریانوردان میرسد، بسیار کم و در حدی نیست که رفاه نسبی آنان را فراهم آورد. به طور عمومی شاید از هر دریانورد ایرانی بخواهید که مشکلاتش راعنوان نماید مواردی همچون، هم سطح سازی دستمزد دریانوردان ایرانی با دریانوردان خارجی، کوتاه شدن مدت مأموریــت دریایی بین 2 تا 3 ماه، قبول حرفه دریانوردی بعنوان شغل سخت و بهره مندی از مزایای نقدی وغیر نقدی ،کوتاه شدن طول خدمت برای بازنشستگی، افزایش طول مدت استراحت در خشکی بعد از ماموریت دریایی، احساس مسئولیت حرفه ای شرکت در مقابل دریانوردان و خانواده آنها، رعایت کنوانسیون های بین المللی, کنوانسیون بین المللی کار و الحاقات معیارهای شغلی بین الملل با اهداف رعایت حقوق دریانوردان ملی و امکان معادل سازی مدارک دریانوردی با مدارک دانشگاهی، زبان مشترک آنان اســت.
کوهستانی با بیان اینکه نكات فوق کلامی چند از اهمیت شغل دریانوردی از نقطه نظر اجتماعی، سیاســی، اقتصادی و اســتراتژیك بوده و جای امید آن اســت كه این صنعت در كشور ماهم كم كم جایگاه شایســته خود را پیدا کند، گفت: در كشور ما هم كه حدود 80 میلیون نفر جمعیت دارد، تعداد دریانوردان بیش از 125 هزار نفر هستند كه بالاتر از متوسط حد جهانی قرار دارد، هــر چند با توجه بــه مرزهای طولانی دریایی ایران به نظر میرســد كه نیاز به تلاش بیشتری جهت معرفی این صنعت مهم در بین هموطنان عزیز و جذب نیروهای بیشتر وجود داشته باشد.
وی با یادآور شــدن اینکــه در قانون دریایی ایران که ســال 1343 مصوب و چندین بار از جمله سال 91 بازبینی شده است، دریانوردان از پرداخت مالیات بر درآمد معاف هســتند، خاطرنشان کرد: بر اساس ماده 2 قانون دریایی ایران کــه در هیچ کدام از بازبینی ها تغییری نکرده اســت مهندسان، افســران و کارکنان کشتیرانی ها در زمانی که روی کشتی باشند از پرداخت مالیات معاف هستند. بنابراین معافیت دریانوردان از پرداخت مالیات قانون اســت و صراحت دارد اما متاســفانه این قانون اجرایی نشده است.
کوهستانی ادامه داد: یکی از نکاتی که موجب ایجاد دوگانگــی درباره مالیات بر درآمد دریانوردان شده است به قانون مالیات مستقیم بر می گردد زیرا در آن قانون درآمد دریانوردان حتی زمانی که روی کشتی هستند نیز شــامل مالیات مستقیم می شود. بنابراین ضروری اســت تا قانون دریایی کشــور را به عنوان قانونی خاص و قانون مالیاتی را به عنوان قانون عام روبه روی هم بگذاریم و با مقایسه آن دو با هم به رفع تضادها، دو گانگی ها و نواقص بپردازیم.
دریانوردان نباید مالیات پرداخت کنند اما متاسفانه به دلیل اینکه درقانون مالیاتی کشور چنین موضوعی قید نشدهاست، اکنون دریانوردان از پرداخت مالیات بر درآمد معاف نیستند.
این کارشناس ارشد بازرگانی دریایی در ادامه تاکید کرد: با وجودآنکه دریانوردی جز مشاغل سخت و زیان آور است اما اداره کار و سازمان تامین اجتماعی به هنگام پرداخت حقوق و دستمزد اصلا معتقد به این رده بندی نیستند.
یک کاپیتان هندی یا پاکستانی بر اساس قوانین بین الملل 12 تا 15 هزار دلار و گاهی حتی 20 هزار دلار ماهانه دستمزد می گیرد در صورتیکه یک کاپیتان ایرانی تنها 5 هزار دلار حقوق دریافت می کند.افسران ارشد کشتی باید مدارج بین المللی را طی کنند و باید به علم دریانوردی، نجوم، مخابرات دریایی، امداد و نجات، طب، مکانیک موتورهای دریایی و موارد دیگر مسلط باشند اما درآمدشان متناسب با مهارت ها و سختی کارشان نیست و اتفاقا همینجا محل بروزمشکل است. بعد از خصوصی شدن کشتیرانی قرار بود که طرح طبقه بندی مشاغل در آن اجرا شود اما هنوز در این زمینه اقدام جدی انجام نگرفته است.
یک کاپیتان باید بر پایه حقوق ریالی و در مجموع با حقوق میانگین 3 میلیون تومان بازنشسته شود کما این که دریانوردانی با عنوان سمت های پایین تر با حقوق پایین تر بازنشسته می شوند.
این مدرس دانشگاه فنی و حرفه ای همچنین بیان داشت: مسئولان اداره کار و سازمان تامین اجتماعی معتقدند که بازنشستگی باید بر مبنای حقوق ریالی دریانوردان باشد و حقوق دلاری آنها که در زمان حضورشان در دریا دریافت می کنند، تاثیری در محاسبه حق سنوات و حقوق بازنشستگی ندارد چرا که حقوق دلاری آنها به عنوان حق ماموریت به آنها پرداخت می شود، یعنی فردی اگر بخواهد با 20 سابقه بازنشسته شود به جای دریافت 280 میلیون تومان باید 35 میلیون تومان حق سنوات دریافت کند وصرفا با پایه حقوق ریالی بازنشسته می شود واین ظلم بزرگی برای زحمتکشان این عرصه است.
تبصره 1 ماده 36 قانون اشاره می کند بر اساس این ماده قانونی در مشاغلی همچون دریانوردی که ماهیت کار به شکل ماموریت است، اما در حقیقت معنای واقعی آن مامورنیست بلکه خود کار است، هر نوع پرداختی به تبع شغل در راستای ماهیت شغل، جزء مزد مبنا است بنابراین مجموعه مزدشان باید به دلار و ریال محاسبه شود.
طبق مفاد 52 تا 59 قانون ماموریت یعنی یک روز کار، ویک روز کار برابر است با 8 ساعت، که این میزان برای مشاغل سخت و زیان آور 6 ساعت تعیین شده است و از آنجا که طبق قوانین بین المللی، دریانوردی جز مشاغل سخت است مابقی ساعاتی که این افراد بر روی شناور هستند یعنی 16 ساعت را، باید اضافه کار دریافت کنند ضمن آن که 35 درصد هم بابت شب کاری باید به آنها پرداخت شود که با محاسبه این موارد؛ مبلغ دریافتی ما باید فراتر از محاسبات نادرست باشد.
کوهستانی در خصوص سختی مشاغل گفت: سفرهای دریایی به دلیل ویژگی زندگی دور از ساحل پیامدهای گوناگونی به لحاظ محدودیت و کمبود دسترسی به موقعیت، نداشتن امکانات مناسب، دوری از خانواده و ... را همراه دارد و جابه جایی های مستمر در بنادر مختلف دنیا، تغییر ساعت های مداوم سفر در مسیرهای طولانی مدت و بین قاره ای موجب شده تا دریانوردان مدام دچار تغییرات بیولوژیک بدن شوند و بر روی تنظیمات جسمی یا همان ساعت زیستی بدن آن ها اثرات نامطلوبی بگذارد. این عوامل به طور معمول ایمنی و سلامت جسمانی دریانوردان را در مقایسه با کارکنان خشکی در معرض صدمات و خطر فرسایش و زوال بیشتر قرار می دهد و آن ها را دچار انواع بیماری ها می نماید
ساخت شناور مسافربری توسط بخش خصوصی
مدیرعامل شركت کشتی سازی و خدمات دریایی امواج براق اظهار داشت: با توجه به اینکه گردشگری دریایی در کشور به خصوص در جنوب نیاز به توسعه دارد، شناور مسافربری ساخته ایم که تمام بخش های آن از طراحی تا ساخت توسط متخصصان داخلی انجام گرفته است.
مالك علیمحمدی با بیان اینکه موتور آن از نوع واترجت می باشد نصب و استانداردهای بین المللی برای ساخت آن رعایت شده که توسط موسسه رده بندی ایرانیان تایید و بازرسی های اولیه و ثانویه آن انجام شده است، گفت: در زمان به آب اندازی هم بازرسی نهایی توسط این موسسه انجام خواهد شد.
وی ادامه داد: همچنین مدیریت ثبت شناورهای سازمان بنادر و دریانوردی از این شناور بازدید کرده است و مکاتبات لازم آن در حال انجام است و قرار است این شناور در بندرگاه بوشهر به آب انداخته شود.
علیمحمدی ضمن اعلام اینکه جنس شناور جی آر پی )فایبرگلاس( است، اعلام نمود: این شناور با طول 18 متر، عرض 5/ 7 متر، عمق 75 / 2 متر و آبخور 1 متر می باشد که می تواند با ظرفیت 150 نفر به عنوان مسافربری انجام وظیفه نماید.
این مدیر باتجربه صنعت كشتی سازی با بیان اینکه این شناور طوری طراحی شده که زاویه زیر شناور بسیار تیز می باشد تا بتواند در موج ها براحتی حرکت کند و تلاطم نداشته باشد، افزود: از این طراحی برای ساخت شناورهای خدماتی هم می توان استفاده کرد. وی گفت: این شناور با سرمایه بخش خصوصی ساخته شده است و در پاسخ به این سوال که آیا از تسهیلات استفاده کرده اید، بیان داشت: صندوق توسعه صنایع دریایی حدود 2 سال قبل موافق کرده بود که تسهیلات بدهد و نامه آن را هم برای پرداخت 800 میلیون تومان وام به اضافه 260 هزار دلار برای موتورها و سیستم رانش شناور صادر کرده بودند، اما متاسفانه چون نرخ آن خیلی بالا بود آن را نتوانستیم دریافت کنیم. البته هم اکنون اعلام کرده اند تسهیلات با نرخ پایین دارند که آنقدر شرایط دریافت آن سخت است که منصرف شدیم.
علیمحمدی ادامه داد: براین اساس بدنه کامل را با سرمایه گذاری بخش خصوصی ساختیم. برای خرید ماشین آلات هم به زمان افزایش نرخ ارز خوردیم که باعث گردید هزینه خرید لوازم چندین برابرشود. در نهایت موتورها و سیستم رانش را ازداخل تهیه کردیم که هزینه ها کمتر شود، سیستم این شناور واتر جت است که تست شده و خوب است. تمام سعی خود را کرده ایم تجهیزات را از صنایع داخلی تهیه کنیم. بیش از 90 % این شناور ایرانی است و با توجه به همه مشکلات در مقایسه با نمونه خارجی ساخت این شناور صرفه جویی ارزی قابل توجهی دارد.
این مدیر صنعت كشتی سازی خاطر نشان کرد: برای ساخت این شناورهمکاری خوبی بخش خصوصی با ما داشتند بخصوص موسسه رده بندی ایرانیان که قرار شده است بخاطر حمایت از صنایع داخلی هزینه بازررسی های انجام شده را بعد از به آب اندازی و کسب درآمد شناور دریافت کنند.
وی با بیان اینکه بسیاری از کارگاه ها و کارخانجات کوچک شناور سازی در بوشهر، آبادان و ... بدون کار هستند و با بحران مواجه شده اند، درحالیکه توان ساخت تمامی انواع شناورهای مورد نیاز کشور را در همین کارگاه ها داریم، افزود: مخصوصا هم اکنون که قیمت ارز تغییر پیدا کرده است واقعا خرید شناور از خارج و شناورهای دست دوم به هیچ عنوان مقرون به صرفه نیست درحالیکه می توان درایران آن ها را ساخت.
مدیرعامل شركت امواج براق در پایان گفت: امیدوارم با حمایت های دولت بتوانیم با ساخت شناور و کشتی های مورد نیاز کشور از خروج ارز از کشور جلوگیری نماییم و بتوانیم برای جوانان کشورمان اشتغال ایجاد نماییم./ نشریه مهندسی دریا
دریانوردان، نقش مهمی در تجارت جهانی ایفا می کنند بطوریکه امرار معاش میلیــون ها نفر در جهان همگی به کشــتی ها و صنعت کشــتیرانی و تالش دریانوردان بستگی دارد. دریانوردان زحمتکش مدتها بــه دور از خانواده در فکر انتقال کاالها و مایحتاج مورد نیاز مردم در سراســر جهان هســتند و در این راه با ســختی های فراوانی دســت به گریبانند.
در این راســتا با مهرشاد کوهستانی، کارشناس ارشد بازرگانی دریایی، مدرس و مشــاور دانشــگاه فنی و حرفه ای گفتگویی انجام داده ایم.
این کارشناس ارشد بازرگانی دریایی با بیان اینکه حرفه دریانوردی و كشــتیرانی پل ارتباطی بنادر دنیا بوده و لذا جامعه دریانوردی چه در جمهوری اســامی ایران و چه در ســایر كشورها به عنوان نیروی انسانی و موتور محرك كشتیرانی و دریانوردی محسوب می شود و از جایگاه ویژه ای برخوردار اســت، اظهار داشت: آنچه كه مهم به نظر می رســد فعالیت شــبانه روزی دریانوردان است كه دور از چشــم اجتماع بــوده و فعالان امر دریانوردی علیرغم تحمل مشــقات و سختی های این حرفه، مظلوم واقع شده و تالش آنان ناشناخته باقی می ماند.
به هر حال خصوصیات زیــادی در یک دریانورد وجــود دارد که او را از دیگــران متمایز و وجود آنها را برای اقتصاد جهان حتمی و ضروری می کند. خصوصیاتی که دیگران می توانند از یک دریانورد بیاموزند.
کوهســتانی تاکید کرد: فرامــوش نكنیم كه میهن اســامی مان از توانمندی های شایانی در بخش های دریایی برخوردار است و اندک توجهی به این توانمندی ها در پیوند با جمعیت جوان كشور كه جویای نام و مشتاق كار است منجر به بروز و ظهور رشد اقتصادی خواهد شد كه موارد مشابه آن را می توان در ابعاد بسیار كوچك تر در ســایر نقاط جهان از نظر طول و عرض جغرافیایی مشــاهده كرد.
وی افزود:خوشبختانه در ســال های اخیر نگرش های موجود در جامعه ایران نیز نسبت به مقوله دریا تغییر كرده است به گونه ای كه تمامی صاحب نظران و تصمیم گیران كشور به استفاده بهینه از مزیت های دریایــی تأکید می نمایند.
این مدرس دانشگاه فنی و حرفه ای با بیان اینکه دریانورد سرباز و مدافع خط مقدم اقتصاد کشور اســت، اما چرا گمنام هستند و به آن گونه ای که به مشــاغل دیگر نگاه ویژه شده است این قشر مظلوم واقع شــده اند، گفت: ما در مورد معرفی حرفه های دریایی به جامعه بسیار کوتاه آمده ایم.
کتاب های درســی ما به کنار، که از حرفه های دریایی چیزی به دانش آموزان مان نمی آموزند، بلکه حتــی از خود دریا هم دور مانده ایم.
اگر روزنامه های سال گذشته و حتی آرشیو صدا وسیما را مرور کنید، خواهید دید که مطالب و برنامه های کوتاهی از دریانوردان در آن ها منعکس شده است. مردم ما هنوز با این صنعت آشنا نیســتند تا اسمی از کشتی می آید ناخودآگاه یاد فیلم تایتانیک یا کشتی آنجلیکا می افتند و وحشتی که منشأ آن عدم آگاهی کافی اســت که به خودی خود حجم تفریحات و گردشــگری دریایی را نیز کاهش داده است.
کوهســتانی تاکید کرد: متاسفانه برای ایجاد فرهنگ دریایی در کشور مانند سایر کشورهای پیشرفته جهان هزینه نمی شود در حالیکه در کشــورهایی مانند انگلیس، هلند، فرانسه، آلمان و آمریکا تسهیالت ویژه ای در اختیار دریانوردان قرار می دهند.
در گذشــته اکثر نیروهای شاغل بر روی کشتی ها خارجی بودند و ســازمان بنادر و دریانوردی به عنوان مرجع دریایی کشور و مسئول اجرای مقررات بین المللی و مسائل مربوط به دریائیان نباید اجازه دهد تعداد دریانوردان ایرانی کاهش پیدا کند. پیشنهاد ایجاد مزیت نسبی دریانوردی، معافیت مالیاتی برای مشــاغل دریانوردی و پیشــنهاد طرح ســربازی دریایی است که بر مبنای این طــرح جوانان علاقه مند به حرفه های دریانوردی و دارای روحیه ماجراجویی را می توان جذب کرد تا بر اساس آن بتوانند هم خدمت سربازی شان را به اتمام برسانند و هم اینكه جذب بازار كار دریانوردی شوند.
این کارشــناس ارشد بازرگانی دریایی، گفت: دریانوردان ماجراجویانى هســتند که در عین این که از هر گردشــگری بیشتر مسافرت می كنند و کشــورهای مختلف دنیا را می بینند، ولى در همان حال با پذیرفتن این شغل، انزوای اجتماعى را می پذیرند.
کامل روشن است که با تمام اهمیتی که دریانوردان در سرنوشــت جهان دارند، آنان را از منزلتی در خور، در حد مســئولیت هایی که بردوششان گذاشته ایم، برخوردار نکرده ایم و مشاغل دریایی همچنان مهجور مانده است و به همین دلیل هم سهمی که از تجارت پرسود جهانی و تبادل کالا میان پنج قاره جهان به دریانوردان میرسد، بسیار کم و در حدی نیست که رفاه نسبی آنان را فراهم آورد. به طور عمومی شاید از هر دریانورد ایرانی بخواهید که مشکلاتش راعنوان نماید مواردی همچون، هم سطح سازی دستمزد دریانوردان ایرانی با دریانوردان خارجی، کوتاه شدن مدت مأموریــت دریایی بین 2 تا 3 ماه، قبول حرفه دریانوردی بعنوان شغل سخت و بهره مندی از مزایای نقدی وغیر نقدی ،کوتاه شدن طول خدمت برای بازنشستگی، افزایش طول مدت استراحت در خشکی بعد از ماموریت دریایی، احساس مسئولیت حرفه ای شرکت در مقابل دریانوردان و خانواده آنها، رعایت کنوانسیون های بین المللی, کنوانسیون بین المللی کار و الحاقات معیارهای شغلی بین الملل با اهداف رعایت حقوق دریانوردان ملی و امکان معادل سازی مدارک دریانوردی با مدارک دانشگاهی، زبان مشترک آنان اســت.
کوهستانی با بیان اینکه نكات فوق کلامی چند از اهمیت شغل دریانوردی از نقطه نظر اجتماعی، سیاســی، اقتصادی و اســتراتژیك بوده و جای امید آن اســت كه این صنعت در كشور ماهم كم كم جایگاه شایســته خود را پیدا کند، گفت: در كشور ما هم كه حدود 80 میلیون نفر جمعیت دارد، تعداد دریانوردان بیش از 125 هزار نفر هستند كه بالاتر از متوسط حد جهانی قرار دارد، هــر چند با توجه بــه مرزهای طولانی دریایی ایران به نظر میرســد كه نیاز به تلاش بیشتری جهت معرفی این صنعت مهم در بین هموطنان عزیز و جذب نیروهای بیشتر وجود داشته باشد.
وی با یادآور شــدن اینکــه در قانون دریایی ایران که ســال 1343 مصوب و چندین بار از جمله سال 91 بازبینی شده است، دریانوردان از پرداخت مالیات بر درآمد معاف هســتند، خاطرنشان کرد: بر اساس ماده 2 قانون دریایی ایران کــه در هیچ کدام از بازبینی ها تغییری نکرده اســت مهندسان، افســران و کارکنان کشتیرانی ها در زمانی که روی کشتی باشند از پرداخت مالیات معاف هستند. بنابراین معافیت دریانوردان از پرداخت مالیات قانون اســت و صراحت دارد اما متاســفانه این قانون اجرایی نشده است.
کوهستانی ادامه داد: یکی از نکاتی که موجب ایجاد دوگانگــی درباره مالیات بر درآمد دریانوردان شده است به قانون مالیات مستقیم بر می گردد زیرا در آن قانون درآمد دریانوردان حتی زمانی که روی کشتی هستند نیز شــامل مالیات مستقیم می شود. بنابراین ضروری اســت تا قانون دریایی کشــور را به عنوان قانونی خاص و قانون مالیاتی را به عنوان قانون عام روبه روی هم بگذاریم و با مقایسه آن دو با هم به رفع تضادها، دو گانگی ها و نواقص بپردازیم.
دریانوردان نباید مالیات پرداخت کنند اما متاسفانه به دلیل اینکه درقانون مالیاتی کشور چنین موضوعی قید نشدهاست، اکنون دریانوردان از پرداخت مالیات بر درآمد معاف نیستند.
این کارشناس ارشد بازرگانی دریایی در ادامه تاکید کرد: با وجودآنکه دریانوردی جز مشاغل سخت و زیان آور است اما اداره کار و سازمان تامین اجتماعی به هنگام پرداخت حقوق و دستمزد اصلا معتقد به این رده بندی نیستند.
یک کاپیتان هندی یا پاکستانی بر اساس قوانین بین الملل 12 تا 15 هزار دلار و گاهی حتی 20 هزار دلار ماهانه دستمزد می گیرد در صورتیکه یک کاپیتان ایرانی تنها 5 هزار دلار حقوق دریافت می کند.افسران ارشد کشتی باید مدارج بین المللی را طی کنند و باید به علم دریانوردی، نجوم، مخابرات دریایی، امداد و نجات، طب، مکانیک موتورهای دریایی و موارد دیگر مسلط باشند اما درآمدشان متناسب با مهارت ها و سختی کارشان نیست و اتفاقا همینجا محل بروزمشکل است. بعد از خصوصی شدن کشتیرانی قرار بود که طرح طبقه بندی مشاغل در آن اجرا شود اما هنوز در این زمینه اقدام جدی انجام نگرفته است.
یک کاپیتان باید بر پایه حقوق ریالی و در مجموع با حقوق میانگین 3 میلیون تومان بازنشسته شود کما این که دریانوردانی با عنوان سمت های پایین تر با حقوق پایین تر بازنشسته می شوند.
این مدرس دانشگاه فنی و حرفه ای همچنین بیان داشت: مسئولان اداره کار و سازمان تامین اجتماعی معتقدند که بازنشستگی باید بر مبنای حقوق ریالی دریانوردان باشد و حقوق دلاری آنها که در زمان حضورشان در دریا دریافت می کنند، تاثیری در محاسبه حق سنوات و حقوق بازنشستگی ندارد چرا که حقوق دلاری آنها به عنوان حق ماموریت به آنها پرداخت می شود، یعنی فردی اگر بخواهد با 20 سابقه بازنشسته شود به جای دریافت 280 میلیون تومان باید 35 میلیون تومان حق سنوات دریافت کند وصرفا با پایه حقوق ریالی بازنشسته می شود واین ظلم بزرگی برای زحمتکشان این عرصه است.
تبصره 1 ماده 36 قانون اشاره می کند بر اساس این ماده قانونی در مشاغلی همچون دریانوردی که ماهیت کار به شکل ماموریت است، اما در حقیقت معنای واقعی آن مامورنیست بلکه خود کار است، هر نوع پرداختی به تبع شغل در راستای ماهیت شغل، جزء مزد مبنا است بنابراین مجموعه مزدشان باید به دلار و ریال محاسبه شود.
طبق مفاد 52 تا 59 قانون ماموریت یعنی یک روز کار، ویک روز کار برابر است با 8 ساعت، که این میزان برای مشاغل سخت و زیان آور 6 ساعت تعیین شده است و از آنجا که طبق قوانین بین المللی، دریانوردی جز مشاغل سخت است مابقی ساعاتی که این افراد بر روی شناور هستند یعنی 16 ساعت را، باید اضافه کار دریافت کنند ضمن آن که 35 درصد هم بابت شب کاری باید به آنها پرداخت شود که با محاسبه این موارد؛ مبلغ دریافتی ما باید فراتر از محاسبات نادرست باشد.
کوهستانی در خصوص سختی مشاغل گفت: سفرهای دریایی به دلیل ویژگی زندگی دور از ساحل پیامدهای گوناگونی به لحاظ محدودیت و کمبود دسترسی به موقعیت، نداشتن امکانات مناسب، دوری از خانواده و ... را همراه دارد و جابه جایی های مستمر در بنادر مختلف دنیا، تغییر ساعت های مداوم سفر در مسیرهای طولانی مدت و بین قاره ای موجب شده تا دریانوردان مدام دچار تغییرات بیولوژیک بدن شوند و بر روی تنظیمات جسمی یا همان ساعت زیستی بدن آن ها اثرات نامطلوبی بگذارد. این عوامل به طور معمول ایمنی و سلامت جسمانی دریانوردان را در مقایسه با کارکنان خشکی در معرض صدمات و خطر فرسایش و زوال بیشتر قرار می دهد و آن ها را دچار انواع بیماری ها می نماید
ساخت شناور مسافربری توسط بخش خصوصی
مدیرعامل شركت کشتی سازی و خدمات دریایی امواج براق اظهار داشت: با توجه به اینکه گردشگری دریایی در کشور به خصوص در جنوب نیاز به توسعه دارد، شناور مسافربری ساخته ایم که تمام بخش های آن از طراحی تا ساخت توسط متخصصان داخلی انجام گرفته است.
مالك علیمحمدی با بیان اینکه موتور آن از نوع واترجت می باشد نصب و استانداردهای بین المللی برای ساخت آن رعایت شده که توسط موسسه رده بندی ایرانیان تایید و بازرسی های اولیه و ثانویه آن انجام شده است، گفت: در زمان به آب اندازی هم بازرسی نهایی توسط این موسسه انجام خواهد شد.
وی ادامه داد: همچنین مدیریت ثبت شناورهای سازمان بنادر و دریانوردی از این شناور بازدید کرده است و مکاتبات لازم آن در حال انجام است و قرار است این شناور در بندرگاه بوشهر به آب انداخته شود.
علیمحمدی ضمن اعلام اینکه جنس شناور جی آر پی )فایبرگلاس( است، اعلام نمود: این شناور با طول 18 متر، عرض 5/ 7 متر، عمق 75 / 2 متر و آبخور 1 متر می باشد که می تواند با ظرفیت 150 نفر به عنوان مسافربری انجام وظیفه نماید.
این مدیر باتجربه صنعت كشتی سازی با بیان اینکه این شناور طوری طراحی شده که زاویه زیر شناور بسیار تیز می باشد تا بتواند در موج ها براحتی حرکت کند و تلاطم نداشته باشد، افزود: از این طراحی برای ساخت شناورهای خدماتی هم می توان استفاده کرد. وی گفت: این شناور با سرمایه بخش خصوصی ساخته شده است و در پاسخ به این سوال که آیا از تسهیلات استفاده کرده اید، بیان داشت: صندوق توسعه صنایع دریایی حدود 2 سال قبل موافق کرده بود که تسهیلات بدهد و نامه آن را هم برای پرداخت 800 میلیون تومان وام به اضافه 260 هزار دلار برای موتورها و سیستم رانش شناور صادر کرده بودند، اما متاسفانه چون نرخ آن خیلی بالا بود آن را نتوانستیم دریافت کنیم. البته هم اکنون اعلام کرده اند تسهیلات با نرخ پایین دارند که آنقدر شرایط دریافت آن سخت است که منصرف شدیم.
علیمحمدی ادامه داد: براین اساس بدنه کامل را با سرمایه گذاری بخش خصوصی ساختیم. برای خرید ماشین آلات هم به زمان افزایش نرخ ارز خوردیم که باعث گردید هزینه خرید لوازم چندین برابرشود. در نهایت موتورها و سیستم رانش را ازداخل تهیه کردیم که هزینه ها کمتر شود، سیستم این شناور واتر جت است که تست شده و خوب است. تمام سعی خود را کرده ایم تجهیزات را از صنایع داخلی تهیه کنیم. بیش از 90 % این شناور ایرانی است و با توجه به همه مشکلات در مقایسه با نمونه خارجی ساخت این شناور صرفه جویی ارزی قابل توجهی دارد.
این مدیر صنعت كشتی سازی خاطر نشان کرد: برای ساخت این شناورهمکاری خوبی بخش خصوصی با ما داشتند بخصوص موسسه رده بندی ایرانیان که قرار شده است بخاطر حمایت از صنایع داخلی هزینه بازررسی های انجام شده را بعد از به آب اندازی و کسب درآمد شناور دریافت کنند.
وی با بیان اینکه بسیاری از کارگاه ها و کارخانجات کوچک شناور سازی در بوشهر، آبادان و ... بدون کار هستند و با بحران مواجه شده اند، درحالیکه توان ساخت تمامی انواع شناورهای مورد نیاز کشور را در همین کارگاه ها داریم، افزود: مخصوصا هم اکنون که قیمت ارز تغییر پیدا کرده است واقعا خرید شناور از خارج و شناورهای دست دوم به هیچ عنوان مقرون به صرفه نیست درحالیکه می توان درایران آن ها را ساخت.
مدیرعامل شركت امواج براق در پایان گفت: امیدوارم با حمایت های دولت بتوانیم با ساخت شناور و کشتی های مورد نیاز کشور از خروج ارز از کشور جلوگیری نماییم و بتوانیم برای جوانان کشورمان اشتغال ایجاد نماییم./ نشریه مهندسی دریا